Chứng Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Là Gì

Tỉ lệ xuất hiện của chứng rối loạn phổ tự kỷ được ghi nhận khác nhau giữa các quốc gia và các nhóm người. Theo CDC Mỹ công bố năm 2020 thì ở Mỹ cứ 54 trẻ sinh ra sẽ có một trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (theo dữ liệu năm 2016). Ở Châu Á, rối loạn phổ tự kỷ vẫn chưa được nghiên cứu kĩ và nhiều như ở các quần thể người Châu Âu hay Bắc Mỹ và tần suất xuất hiện tự kỷ được báo cáo có sự khác biệt lớn giữa các quần thể. Theo ước tính, tự kỷ chiếm khoảng 1% quần thể. Ở Việt Nam, hiện chưa có số liệu thống kê chính xác tỉ lệ mắc tự kỷ trong cộng đồng là bao nhiêu.

Can thiệp sớm và điều trị thích hợp đóng vai trò quan trọng

Việc can thiệp sớm có vai trò rất quan trọng trong việc giúp trẻ phát triển các kỹ năng xã hội, giao tiếp và hành vi. Nếu trẻ được can thiệp trước 3 tuổi, cơ hội phát triển kỹ năng và hòa nhập xã hội sẽ cao hơn. Các phương pháp như Phân tích hành vi ứng dụng (ABA), trị liệu ngôn ngữ, và PECS (giao tiếp bằng hình ảnh) đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc hỗ trợ trẻ tự kỷ.

Cách dạy và điều trị trẻ tự kỷ nhẹ

Để dạy và điều trị trẻ tự kỷ nhẹ hiệu quả, dưới đây là một số phương pháp phổ biến thường được áp dụng hiện nay:

Can thiệp sớm là một trong những phương pháp bền vững và hiệu quả nhất để cải thiện các triệu chứng cũng như phát triển kỹ năng cho trẻ tự kỷ. Ví dụ ở Trung tâm Nhân Hoà tại TPHCM, chúng tôi đã áp dụng phương án điều trị đa ngành toàn diện bao gồm: ngôn ngữ, trí tuệ, hành vi, cảm xúc, vận động được tinh chỉnh riêng cho từng ca trẻ tự kỷ cụ thể. Lớp học được thiết kế với mô hình 1 cô : 1 trò sẽ giúp tối ưu hoá hiệu quả cho trẻ thấy rõ trong thời gian ngắn. Đồng thời, phụ huynh còn được chúng tôi huấn luyện các kỹ thuật can thiệp để hỗ trợ con phát triển tốt hơn tại nhà.

Các bậc cha mẹ có thể dạy trẻ tự kỷ tại nhà bằng cách tạo điều kiện cho trẻ tương tác với môi trường xung quanh, tăng cường giao tiếp với trẻ (kết hợp cả giao tiếp lời nói, cử chỉ và bằng mắt). Đồng thời, phụ huynh cần trang bị cho con các kỹ năng mềm để trẻ cải thiện các hành vi phù hợp, từ đó hoà nhập tốt hơn vào môi trường tập thể khi đi học và làm việc sau này.

Các bác sĩ có thể kê đơn thuốc để điều trị các triệu chứng liên quan đến tự kỷ nhẹ, chẳng như: động kinh, tăng động giảm chú ý, rối loạn giấc ngủ, hành vi hung dữ,… Tuy nhiên, việc dùng thuốc phải có sự chỉ định của bác sĩ, phụ huynh không được tự ý sử dụng cho con.

Rối loạn phổ tự kỷ nhẹ là một cấp độ nhẹ trong các mức độ của rối loạn phổ tự kỷ, dù không biểu hiện rõ ràng triệu chứng bên ngoài nhưng khi trẻ mắc phải thì vẫn gặp những khó khăn nhất định trong cuộc sống cũng như học tập. Dù ở mức độ nhẹ hay nặng trẻ tự kỷ vẫn cần sự hỗ trợ, can thiệp sớm để giúp trẻ phát triển và hòa nhập tốt hơn. Cha mẹ hãy liên hệ với các cơ sở trung tâm Nhân Hòa để trẻ được can thiệp và tiến bộ tốt.

Rối loạn phổ tự kỷ ảnh hưởng đến cách bộ não hoạt động dẫn đến một loạt các khuyết tật về hành vi và xã hội, từ mức độ rất nhẹ đến nặng. Trẻ mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ có vấn đề về giao tiếp và tương tác xã hội. Trẻ cũng có những hành vi, sở thích và hoạt động lặp đi lặp lại. Khoảng 1⁄3 rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ gây thiểu năng trí tuệ.

Hệ luỵ của chứng tự kỷ với cuộc sống, phát triển của trẻ

Tự kỷ nhẹ có thể ảnh hưởng đến cuộc sống, phát triển của trẻ ở nhiều khía cạnh, như:

Học tập: Trẻ tự kỷ nhẹ vẫn có khả năng học tập ở mức khá hoặc tốt trên lớp, nhưng sẽ gặp khó khăn hơn so với các bạn cùng trang lứa trong việc tập trung, tiếp thu bài, làm việc nhóm, thích nghi với các yêu cầu và quy tắc của trường học. Vì thế, khi càng học lên cao, kiến thức càng nặng, đây là thử thách rất lớn cho trẻ tự kỷ trong việc chinh phục các cột mốc học vấn của mình.

Giao kết xã hội: Trẻ tự kỷ nhẹ có thể gặp khó khăn trong việc giao kết xã hội, kết bạn bè do tính cách “khép mình” của bản thân. Do đó, trẻ tự kỷ thường ít bạn, thậm chí bị những người trong cùng tập thể cô lập khiến trẻ bị ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ tâm lý và kết quả học tập.

Sự nghiệp: Do khả năng kết giao kém cùng với khó khăn trong việc tập trung, trẻ tự kỷ khi lớn lên có thể gặp nhiều trở ngại trong công việc, phát triển sự nghiệp của bản thân mình.

Cách điều trị trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ

Mặc dù không có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có nhiều biện pháp can thiệp giúp trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ phát triển kỹ năng giao tiếp và xã hội, đồng thời giảm bớt các hành vi lặp lại. Các phương pháp điều trị này bao gồm giáo dục, trị liệu hành vi, trị liệu ngôn ngữ và sử dụng thuốc.

Một trong những phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả nhất cho trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ là can thiệp hành vi và giáo dục. Có nhiều chương trình và phương pháp khác nhau, nhưng tất cả đều tập trung vào việc giúp trẻ học các kỹ năng giao tiếp và hành vi xã hội:

Các phương pháp điều trị phổ tự kỷ

Trị liệu ngôn ngữ như thế nào hiệu quả?

Trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ và giao tiếp. Vì vậy, trị liệu ngôn ngữ đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình điều trị. Chuyên gia trị liệu sẽ làm việc với trẻ để giúp trẻ phát triển kỹ năng nói, lắng nghe và hiểu ngôn ngữ. Trẻ sẽ được học cách sử dụng từ ngữ và cử chỉ để giao tiếp hiệu quả hơn với người khác.

Can thiệp sớm có vai trò rất quan trọng trong việc điều trị trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ. Nếu trẻ được phát hiện và can thiệp sớm, các triệu chứng của bệnh có thể giảm bớt và trẻ có thể phát triển các kỹ năng cần thiết để hòa nhập với xã hội. Các chương trình can thiệp sớm thường bao gồm trị liệu ngôn ngữ, trị liệu hành vi và các hoạt động giáo dục đặc biệt. Trẻ từ 2-3 tuổi là đối tượng hưởng lợi nhiều nhất từ các phương pháp can thiệp này.

Trẻ bị phổ tự kỷ có nên điều trị bằng thuốc?

Mặc dù không có thuốc nào có thể chữa khỏi rối loạn phổ tự kỷ, nhưng một số loại thuốc có thể giúp kiểm soát các triệu chứng đi kèm như:

Tăng động và giảm chú ý: Trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ thường gặp phải tình trạng tăng động và giảm chú ý. Thuốc có thể giúp giảm bớt các triệu chứng này, giúp trẻ tập trung và học tập tốt hơn.

Lo âu và trầm cảm: Một số trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ cũng có thể mắc các vấn đề về lo âu hoặc trầm cảm. Thuốc chống lo âu hoặc chống trầm cảm có thể giúp kiểm soát các triệu chứng này, giúp trẻ cảm thấy thoải mái và dễ dàng hòa nhập hơn.

Thăm khám bác sĩ kịp thời bảo vệ sức khỏe bé

Việc đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa là điều cần thiết khi nhận thấy dấu hiệu của rối loạn phổ tự kỷ. Tại đây, trẻ sẽ được thăm khám và chẩn đoán bởi các chuyên gia để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp như:

Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ quan sát hành vi của trẻ, thảo luận với phụ huynh và sử dụng các công cụ đánh giá để xác định tình trạng bệnh.

Kiểm tra ngôn ngữ và giao tiếp: Bác sĩ sẽ đánh giá khả năng nói, hiểu và tương tác xã hội của trẻ.

Kiểm tra hành vi: Bác sĩ có thể yêu cầu các bài kiểm tra để đánh giá mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng tự kỷ.

Sau khi hoàn tất chẩn đoán, bác sĩ sẽ cung cấp tư vấn về các phương pháp điều trị thích hợp.

Rối loạn phổ tự kỷ là một tình trạng phát triển thần kinh phức tạp và không có cách chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, với sự can thiệp sớm và điều trị đúng cách, trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ có thể phát triển các kỹ năng cần thiết và hòa nhập tốt hơn với xã hội. Điều quan trọng là nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh và đưa trẻ đi khám để có kế hoạch điều trị phù hợp. Vai trò của gia đình và xã hội là vô cùng quan trọng trong việc giúp trẻ vượt qua những thách thức mà rối loạn phổ tự kỷ mang lại.

Thông tin trên IVIE - Bác Sĩ Ơi và các trang liên kết không thay thế cho lời khuyên y tế, chẩn đoán hoặc điều trị từ các chuyên gia y tế. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tư vấn với dược sĩ hoặc bác sĩ về bất kỳ sản phẩm nào bạn đang sử dụng hoặc dự định sử dụng. Công ty TNHH 1 thành viên ISOFHCARE không chịu trách nhiệm cho bất kỳ thông tin nào chưa chính xác hoặc việc sử dụng sản phẩm mà không có sự tư vấn của bác sĩ, chỉ dựa trên thông tin từ chúng tôi.

Bài viết được viết bởi Tiến Sĩ Trần Trung Kiên - Chuyên viên nghiên cứu di truyền tại Phòng nghiên cứu, Viện nghiên cứu Tế bào gốc và Công nghệ gen Vinmec.

Tỉ lệ xuất hiện của tự kỷ được ghi nhận khác nhau giữa các quốc gia và các nhóm người. Ở Mỹ, cứ 59 trẻ sinh ra sẽ có một trẻ mắc chứng tự kỷ. Ở châu Á, tự kỷ vẫn chưa được nghiên cứu kỹ và nhiều như ở quần thể người Châu Âu hay Bắc Mỹ và tần suất xuất hiện tự kỷ được báo cáo có sự khác biệt lớn giữa các quần thể. Theo ước tính, tự kỷ chiếm khoảng 1% quần thể. Ở Việt Nam, hiện chưa có số liệu thống kê chính xác tỉ lệ mắc tự kỷ trong cộng đồng là bao nhiêu.

Tự kỷ hay còn gọi là rối loạn phổ tự kỷ (autism spectrum disorder) là một rối loạn bao gồm các biểu hiện lâm sàng đặc trưng với khả năng thiếu hụt về kỹ năng xã hội, các hành vi lặp lại và thiếu hụt hay thậm chí không có khả năng giao tiếp và ngôn ngữ. Ngoài các biểu hiện nêu trên, trẻ tự kỷ còn có thể có những biểu hiện lâm sàng khác như co giật, động kinh, rối loạn vị giác, âm thanh, giấc ngủ, tăng động giảm chú ý, có vấn đề về hệ tiêu hóa, thường xuyên lo lắng, bồn chồn...vv.

Theo ghi nhận thì số lượng trẻ mắc tự kỷ được phát hiện ngày càng tăng. Tỉ lệ mắc chứng tự kỷ ở nam và nữ là khác nhau. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em trai có tỉ lệ mắc cao hơn trẻ em gái, (khoảng 4 lần).

Rối loạn phổ tự kỷ ít gặp ở bé gái hơn